Tìm hiểu về loài sen Tứ Thời

Vùng Thanh Khê có một đầm sen rộng hơn mẫu, hoa nở suốt bốn mùa. Chỉ toàn loại sen trắng cánh mềm mại như lụa. Ai đi ngang, dù vội đến mấy cũng phải dừng lại, ít là đôi ba phút, vừa là nửa ngày, nhiều thì từ sáng đến tối để ngắm, thưởng thức, chơi, đàm đạo với hoa.

Minh họa: Thế Đại

Lạ thật. Lại có sen nở suốt bốn mùa. Lẽ nào, đã có mai tứ quý giờ thêm sen tứ quý. Xưa nay, theo lẽ thông thường, sen chỉ nở vào mùa hạ, mùa dương khí tràn trề. Thu sang, khi cơn gió đã man mác hơi may, sen lụi dần, tàn tạ dần trong tiết trời se lạnh và đông về thì đầm sen chỉ còn sâm sẩm màu mây buốt giá.

Những chiều rảnh rỗi, Hạ thường hay ra đầm sen thổi sáo. Sáo trúc, tự làm, mà véo von, bay bổng, trầm lắng vô biên. Chàng trai trẻ có khuôn mặt chữ điền, da trắng hồng, đôi mắt rất giống mắt con gái đẹp, đen lay láy luôn mở to. Hạ vừa thổi sáo vừa nhìn ra đầm sen. Tiếng sáo bay lên. Một làn điệu dân ca quen thuộc mượt mà.

Giai điệu trữ tình tựa vào những vần lục bát nằm lòng làng quê. Bồng bềnh, lênh đênh, tiếng sáo trúc. Đêm qua tát nước bên đình/ Bỏ quên chiếc áo trên cành hoa sen/ Em được thì cho anh xin/ Hay là em để làm tin trong nhà/ Áo anh rách chỉ đường tà/ Vợ anh chưa có, mẹ già chưa khâu/ Áo anh rách chỉ đã lâu/ Mai mượn cô ấy về khâu cho cùng… Mặt đầm lao xao tiếng gì không rõ. Tiếng nước. Tiếng gió. Những chiếc lá xanh đu đưa như võng. Những bông sen đu đưa như múa. Mùi hương lan tỏa xa xa. Mùi hoa hay mùi mỹ nhân, thơm bát ngát, dịu dàng.

Có tiếng chân bước nhè nhẹ. Trên cỏ, tiếng chân bao giờ cũng nhè nhẹ. Nhưng nhè nhẹ kiểu này đích thị là bước chân con gái. Sen tứ quý thì thầm, đúng rồi, con gái đấy! Hạ dừng thổi. Đang rất gần anh có một cô gái trẻ, dò dẫm bước đến. Lạ là trong tay cô gái có một chiếc gậy điện tử dò đường. Chắc bị khiếm thị rồi, Hạ nghĩ.

Hạ đứng lên, bước nhanh đến chỗ cô gái, nhẹ lời hỏi: Em cũng đi…ngắm sen à? Không, em đi “nghe” sen anh ạ, cô gái cười. Nụ cười thấp thoáng dáng buồn. Hạ biết mình lỡ lời, nói khẽ, em ngồi xuống đây nhé! Vâng, em muốn “nghe” sen thơm và cũng muốn nghe anh thổi sáo. Anh thổi cho em nghe lại bài gì anh vừa thổi đấy, giọng cô gái thoảng nhẹ như ngọn gió chiêm. Một nỗi thương cảm dâng lên ngàn ngạt trong lòng Hạ. Không hỏi gì thêm, chàng trai nâng sáo trúc lên môi, thổn thức thổi lại làn điệu dân ca vừa rồi.

Phía chân trời rền lên một tràng sấm. Gió thổi mạnh hơn. Tiếng lá sen bị gió quạt mạnh nghe lấp phấp, ràn rạt. Mây đen kéo đến rất nhanh. Sấm nổ vang tai. Sét chém ngang dọc trên bầu trời vần vũ. Cô gái sợ quá, nhoài qua ôm chặt lấy Hạ. Hạ kéo cô gái đứng dậy, theo anh, vào lều trông sen trú tạm. Cô gái luýnh quýnh không bước nổi. Mưa đã nặng hạt, tới tấp quất vào hai người. Hạ bế cô gái vào chiếc lều gần đó. Mưa đổ như trút nước bốn bề.

Xuân, đến bây giờ thì Hạ đã biết tên cô gái, ngồi sát vào anh. Nỗi sợ hãi đang bao trùm người đẹp. Hai bàn tay với những ngón búp măng mịn màng của cô gái ôm lấy đôi tai. Khi có tiếng sét nổ cô gái lại giật mình thon thót. Hạ an ủi, đừng sợ quá thế em, chỉ là mưa giông bình thường thôi mà. Giọng cô gái ấm bên tai Hạ, may mà có anh không thì em chết khiếp mất với cơn mưa đột ngột này.

Mưa vẫn phủ trắng cánh đồng. Hạ nhìn ra ngoài, không thấy đầm sen đâu nữa. Gió càng lồng lộn hơn. Một luồng xoáy bất ngờ ập đến, Hạ có cảm giác như sắp bị gió bứng ra khỏi chỗ ngồi, Xuân run cầm cập ôm chặt lấy chàng trai. Lốc rồi, nằm xuống em, Hạ thét lên. Chàng trai ôm lấy cô gái nằm xuống.

Trên mặt bùn ướt nhoẹt chỉ còn hai người ôm nhau. Túp lều bị gió cuốn bay đi mất. May sao, trời cũng bắt đầu tạnh, gió giảm dần rồi ngưng hẳn. Hạ kéo Xuân dậy, cười tươi, tai qua nạn khỏi rồi em ạ, em ở đâu để anh đưa em về…

* Nhà của Xuân không xa đầm sen mấy. Ngôi biệt thự hai tầng nằm ở rìa làng, Hạ đã từng thấy nhưng chưa bao giờ đi qua đó. Cơ ngơi hoành tráng của những người giàu có vẫn là chốn xa lạ của chàng trai nghèo này. Hạ thi đậu đại học nhưng đành phải gác lại ước vọng của mình vì mẹ ốm đau liên miên. Hạ nghĩ, gia đình bố mất sớm, có hai chị em, chị đã lấy chồng, chỉ còn mỗi mình ở nhà, cố làm một thời gian giúp mẹ và gom góp ít vốn liếng rồi vào học cũng chưa muộn.

Xuân mời Hạ vào nhà nhưng chàng trai từ chối. Rụt rè và ái ngại là bản tính của Hạ. Người phụ nữ giúp việc nhà Xuân chạy ra rối rít cảm ơn và đon đả mời Hạ “ở lại ăn cơm với em” nhưng chàng trai một mực từ chối. Cuộc gặp gỡ tình cờ chiều nay cả Hạ và Xuân chưa nói gì về mình nhiều. Xuân còn là một sự bí mật đối với Hạ.

Bệnh tình của mẹ ngày một tăng. Hạ không còn thời gian và sự thanh thản để ra đầm sen ngồi thổi sáo nữa. Chàng nhớ đầm sen và hình như có chút bâng khuâng khi nghĩ về Xuân. Nhưng, với cậu, lúc này không có gì quan trọng hơn mẹ. Có nhiều đêm không ngủ, Hạ lặng lẽ ra sân cầu trời khấn đất phù hộ cho mẹ mau khỏi bệnh.

Một buổi chiều, chị giúp việc nhà Xuân chạy đến tìm Hạ, giọng hốt hoảng, gay rồi cậu ơi, cái Xuân…Hạ giật mình, Xuân sao hả chị? Xuân bị ốm, mấy hôm nay bỏ cơm, em nó bảo nhớ không chịu nổi tiếng sáo của cậu. Chị giúp việc thì thào, nó bảo tôi đi gọi cậu cho nó, rõ khổ, Xuân ốm tương tư rồi cậu ơi!

Hạ nhờ cô hàng xóm trông mẹ giúp, chàng trai lấy xe đạp chở luôn chị giúp việc đến nhà Xuân. Trong căn phòng đầy đủ tiện nghi, trông Xuân như một tiểu thư đài các, có gì đó khác với hôm ở bên đầm sen. Cô gầy và xanh. Nghe tiếng chào của Hạ, Xuân bật ngay dậy rồi nức nở khóc, anh, tại sao anh lại bỏ em đi đâu biền biệt thế? Hạ lúng túng, đâu có, anh bận một số việc. Không có bận gì đâu nghe, từ bây giờ anh là của em rồi, em chỉ yêu anh thôi, mỗi mình anh thôi, em ghét tất cả, ghét tất cả, giọng Xuân chợt căng lên khác thường. Hạ tưởng mình nghe nhầm, “em ghét tất cả”, tại sao lại thế, lẽ nào cô ấy đang mê sảng. Chàng trai nghĩ thầm trong bụng.

Gặp dịp, Hạ đem thắc mắc của mình hỏi chị giúp việc. Chị Tâm không giấu giếm, kể hết cho Hạ nghe về Xuân. Cô ấy là con gái út của một vị đại sứ của ta ở nước ngoài. Hai vợ chồng đang ở ngoại quốc, họ mua đất và xây biệt thự này cho Xuân ở và thuê chị Tâm trông coi chăm sóc cô gái vốn bị mù từ nhỏ. Đôi mắt Xuân nhìn bên ngoài vẫn rất bình thường, đẹp nữa là khác, song cô chẳng thấy gì. Sống trong thăm thẳm bóng tối, Xuân thù ghét những ai có đôi mắt sáng bất kể là người hay loài vật. Khi tiếng sáo của cậu vọng tới đây, nó bất chấp lời can ngăn của tôi để đi tìm người thổi. Nó gặp cậu ở đầm sen và hình như nó chỉ yêu mỗi mình cậu mà thôi. Nghe chị Tâm kể thế, Hạ thực sự bàng hoàng. Câu chuyện này hình như mình đã nghe đâu đó. Cứ như là chuyện ngày xửa ngày xưa vậy.

Xuân yêu Hạ. Bốn mùa đi qua bình lặng. Sen vẫn nở trắng bốn mùa. Mùa đông năm ấy, mẹ Hạ ra đi ở tuổi năm mươi lăm.

Đau đớn đến bao nhiêu thì con người ta cũng phải cố sống. Hạ cũng thế, chàng trai nén nỗi đau đang bào xót tâm can mình để làm việc. Những chiều trống vắng hoang hoải, Hạ lại ra mộ mẹ. Một nén hương, mấy bông sen trắng. Hạ rủ rỉ chuyện trò với mẹ. Chàng trai lại lấy sáo trúc ra thổi. Điệu khúc khác, thê lương, buồn nẫu.

Xuân càng nặng lòng với Hạ hơn. Trong bóng tối cô thường hình dung Hạ là một chàng trai tuyệt đẹp. Đẹp như hoàng tử trong câu chuyện cổ tích mà thời bé mẹ hay kể cho cô nghe. Cô ao ước mắt mình được sáng ra, dù chỉ mấy giây thôi để được ngắm chàng hoàng tử đẹp trai và thổi sáo rất hay của mình. Khi xa Hạ, Xuân thường đặt tay lên ngực mình và thao thức những hình dung lãng mạn như thế. Lúc ấy, dường như tim cô đập mạnh hơn.

* Một người giấu tên đã hiến tặng đôi mắt của mình cho Xuân. Ca thay mắt hoàn hảo nhất trong lịch sử y học thế giới đã mang lại vẻ đẹp cũng rất hoàn hảo cho Xuân. Đôi mắt bồ câu đen láy không những hài hòa mà còn tôn lên vẻ đẹp tươi sáng của khuôn mặt trái xoan, chiếc mũi dọc dừa, đôi môi trái tim luôn mọng đỏ của cô gái.

Người mà Xuân mong gặp nhất sau khi nhìn được trở lại, không phải ai, chính là Hạ. Em chờ mong giây phút này từ lâu rồi hoàng tử ơi. Hoàng tử đừng trễ hẹn nhé và nhớ mang theo chiếc sáo thần của mình nữa đấy. Em muốn vừa được ngắm vừa được nghe chàng thổi sáo. Không được thổi bài buồn đâu nhé. Thổi bài đầu tiên em gặp anh bên đầm sen tứ quý ấy.

Một chàng trai tuấn tú như trong mường tượng của Xuân bước vào nhưng tay lại cầm chiếc gậy dò đường. Bó hoa hồng đủ hai mươi bốn bông, bằng tuổi Xuân được chàng đưa cho cô. Tặng em. Chúc mừng em. Giọng quen. Rất quen. Nhưng, đôi mắt của chàng chỉ còn lại hai cái hốc sâu hoắm. Khuôn mặt cô gái tối sầm lại, anh là ai? Bạn của Hạ, chàng trai run run trả lời. Thế Hạ đâu? Xuân sửng sốt hỏi. Anh ấy đi xa rồi, anh ấy nhờ tôi mang hoa này đến tặng cô và bảo tôi nói với cô rằng: Đôi mắt là tài sản quý giá nhất của con người, hãy giữ gìn nó. Nói xong câu ấy, chàng trai quay lui bỏ đi rất nhanh, chiếc gậy dò đường gõ lốc cốc, lốc cốc xuống sàn hành lang, vang dội.

Năm sau, Xuân kết hôn với con trai một thứ trưởng.

* Đầm sen không còn ra hoa nữa, dù là mùa hạ, mùa dương khí tràn trề. Những bậc cao niên trong làng mang lễ vật ra đầm cúng bái mấy lần nhưng chẳng ăn thua. Dân làng xì xào, chắc có ai đó làm điều chi rất sai trái nên thần tiên oán giận..

Hạ trở thành người thổi sáo rong. Cùng chiếc gậy, chiếc sáo trúc chàng trai lang thang hết nơi này qua nơi khác. Tiếng sáo trúc của Hạ làm nao lòng thiên hạ, ai đã một lần được nghe thì khó mà quên được. Họ mong được trở lại để nghe lần hai, lần ba, nghe mãi. Tiếng sáo như lòng người, cố nén, cố quên đi những nỗi đau sâu thẳm để giữ được sự hồn hậu trong trẻo của tình yêu con người. Khi không thổi sáo thì anh cất lên tiếng hát, bài hát do anh làm ra: “Em đã thấy ban mai, em đã thấy màu bình minh trong những nụ hồng sớm, em đã thấy mặt trời sáng trên cao và những ngọn đèn sáng trong ngôi nhà kín gió, thấy rõ ngôi sao và những con đom đóm. Có thấy rõ trái tim anh đang rơi nước mắt. Nước mắt. Nước mắt. Nước mắt. Nhưng không sao, không sao, không sao đâu người đẹp, em hãy giữ đôi mắt của mình, hãy giữ ánh sáng của mình”.

Nước mắt của một cô gái mua bán đồng nát trên phố rơi xuống cây sáo trúc của Hạ. Cô đặt gánh xuống, nói với Hạ, anh thổi sáo hay, hát hay nhưng buồn quá. Hạ giật mình, đâu có, tôi bằng lòng với cuộc sống của mình mà. Anh, đừng giấu em nữa, em biết hết cả rồi. Xa xôi gì mà không biết chứ. Em cũng là người Thanh Khê, dân đầm sen tứ quý đây mà anh.

Như sự sắp đặt của ông trời, Hạ và Liên trở nên thân thiết với nhau rồi thành chồng vợ. Ngày ngày, Liên không đi mua bán đồng nát nữa mà cô theo Hạ hát rong. Dắt díu nhau đi từ chỗ này đến chỗ khác, như vậy cũng đã được vài năm, có vốn liếng kha khá dắt lưng, giờ đây Liên bàn với Hạ nên trở về quê làm ăn, rồi còn sinh con đẻ cái nữa chứ. Chả nhẽ, cứ lang thang thế này à, Liên cười cười bảo Hạ.

Hai người trở về làng Thanh Khê sống. Liên trồng hoa, dệt khăn. Hạ làm sáo trúc và dạy thổi sáo cho bọn trẻ trong xóm. Trời cho đôi vợ chồng hiền này một thằng cu kháu khỉnh như tiên đồng, hội tụ đầy đủ những nét đẹp, nét duyên của bố và mẹ. Đôi mắt thằng bé đen láy trong veo và có cả đôi lúm đồng tiền trên má. Ngôi nhà xinh xinh của họ luôn đầy ắp tiếng cười, tiếng hát, tiếng sáo và tiếng trẻ con ríu ra ríu rít.

Một điều kỳ lạ nữa là sen trong đầm làng lại nở hoa suốt bốn mùa.